شناخت و ابراز صحیح احساسات یکی از مولفه های پیش بینی کننده سلامت روان است که در حوزه های بین فردی ،ارتباط موثر با خانواده هسته ای،تعارض زوجین ،فرزندپروری و موقعیت های شغلی تاثیر بسزایی دارد.بدین ترتیب شناخت احساسات و هیجان های پایه و نحوه کارکردشان ضرورت می یابد.هرفردی با هشت ظرفیت هیجانی بدنیا می‌آید که کارکرد تکاملی مثبت دارند تازمانی که متناسب و به اندازه باشند در غیر اینصورت اگر از تعادل خارج شوند باید مدیریت شوند.احساس( ترس ،خشم،محبت،نفرت،گناه،شرم،شادی،غم ) .بنابراین اگر احساسات پایه و نحوه ابراز صحیح آنها را نشناسیم و شناخت منفی داشته باشیم در هنگام مواجه با آنها از سبک های مقابله ای اجتناب و حمله و تسلیم استفاده کرده و به نوعی آنها را سرکوب میکنیم تا از اضطراب خود بکاهیم ،با این عملکرد به سلامت فردی و بین فردی و ارتباط موثر با دیگران آسیب بیشتری میزنیم .
انسان موجودی اجتماعی است و در بستر روابط و فرایند اجتماعی شدن منابع درون روان را که شامل عزت نفس ،تاب آوری،کنترل هیجان،استقامت ذهنی،کیفیت روابط بین فردی ،مثبت اندیشی،مدیریت استرس،خود پنداره مثبت،عزت نفس هست را رشد و ارتقا می‌دهد.اگر قرار باشد محیط اجتماعی و تعاملاتش بواسطه ابراز نکردن احساست محدود شود دچار تعارضات بین فردی ،زناشویی و فرزند پروری شده و سلامت روانش تهدید و عزت نفسش متزلزل می‌شودو مشکلات روانشناختی وسیع تری از جمله نشخوار فکری،افسردگی،پوچی،تنهایی،خشم و شرم حل نشده،مشکلات سایکوسوماتیک(روان تنی)،مشکلات جنسی میشود و هرچه این چرخه معیوب افکار و احساسات خود گرفتار شود بیشتر آسیب می‌بیند.لازم است بدانیم فرد به دلایلی از ابراز احساساتش دوری می‌کند که ریشه در باور های بنیادین،قواعد،افکار نامعقول و طرحواره های (سازه های روان) و سبک های مقابله ای و کلیشه های فرهنگی وی دارد .چنین افکاری عبارتند از :
*اگر نزدیک شوم و احساساتم را ابراز کنم از دستش می‌دهم.
*مدیرم از دستم عصبانی میشود.
*بیان احساس کار اشتباهیست و برایم دردسرساز میشود.
*ابراز احساس نشانه ضعف من است .
والدین ناآگاه آهنگ رشد کودک را نادیده گرفته و شایستگی وی را به رسمیت نمی‌شناسند و عامل خودابراز گری سالم را در اثر عزت نفس شکننده از کودک می‌گیرند ،چنین فردی در بزرگسالی قادر به بیان احساس و ابراز وجود خود نیستند و یا با الگوهای ناکارآمد خودابراز گری می‌کنند.
افراد بدلیل ترس از ابراز وجود ،عزت نفس شکننده، خصومت و خشم حل نشده،شرم و ترس طرد شدن،انتقاد پذیری،کمال گرایی افراطی و یا ویژگی های شخصیتی متفاوت به دلیل داشتن شخصیت های اجتنابی ،وابسته،اسکیزویید (برای حفظ روابط) از احساست خود اجتناب می‌کنند .
نحوه ابراز احساسات با روش های زیر می‌تواند در جهت تسهیل و ترمیم جراحت های هیجانی و اصلاح و تعدیل آن موثر باشد .
۱-نامه نوشتن۲-نوشتن تجربیات و احساست روزانه۳-اموزش جراتمندی۴-کاهش اضطراب از طریق تنفس دیافراگمی۵-کشف طرح واره های ناسازگار۶-ابراز وجود صادقانه۷-افزایش روحیه انتقاد پذیری ۸-بیان خواسته های خود به شکل پیشنهادی۹-مذاکره و حل مساله به روش برد -برد ۱۰-افزایش عزت نفس ۱۱-بررسی افکار مزاحم و ناارزنده ساز خود ۱۲.کاوش و اصلاح خطاهای شناختی
سارا درویش#
سلامت روان#بهزیستی روابط #بهزیستی معنوی #ابراز وجود
